Handel opcjami: wykonanie, rozliczenie i wartość opcji

Wykonanie, rozliczenie i wartość opcji to tylko niektóre z podstawowych pojęć w handlu opcjami, które musi znać każdy inwestor opcyjny. Dowiedz się jaka jest różnica pomiędzy opcjami europejskimi i amerykańskimi, czym jest wykonanie opcji i jak określić wartość opcji.

Wykonanie i rozliczenie opcji: opcje europejskie a amerykańskie

Ze względu na sposób wykonania opcji, rozróżniamy dwa rodzaje opcji: opcje europejski i amerykańskie. Opcje amerykańskie mogą zostać wykonane w dowolnym czasie przed terminem wygaśnięcia, natomiast opcje europejskie – jedynie w dniu wygaśnięcia opcji.

Jak widać, opcja amerykańska jest bardziej elastyczna od europejskiej. Z tego powodu cena opcji amerykańskiej z reguły jest nieco wyższa od europejskiej. Dodatkowo, warto jest zapamiętać różnicę pomiędzy terminami:

• exercise
• assignment

Exercise to wykonanie opcji przez nabywcę kontraktu CALL lub PUT. Z kolei assignment to inaczej przypisanie kontrpartnera do realizacji zobowiązania. Wystawca opcji ma obowiązek spełnienia żądania nabywcy opcji (np. dostawa akcji Apple). Jest on wybierany losowo przez algorytm wśród osób, które wystawiły opcję. Zatem wystawca opcji, który w trakcie realizacji sprzeda akcje nabywcy opcji, nie musi być tą samą osobą, która wystawiła daną opcję.

Rozliczenie opcji może mieć charakter pieniężny albo fizycznej dostawy instrumentu bazowego. Informacje na temat sposobu rozliczenia znajdują się w specyfikacji produktu inwestycyjnego dostępnej na platformie handlowej.

Wolumen i open interest w handlu opcjami

W handlu opcjami ważne jest zrozumienie różnicy między wolumenem, a liczbą otwartych pozycji (z ang. open interest).

W przeciwieństwie do akcji, w przypadku których ilość emitowanych papierów wartościowych jest określona, ilość opcji jest teoretycznie nieskończona i jest uzależniona od popytu. Ilość otwartych kontraktów opcyjnych na dany instrument bazowy w jednym dniu określany jest terminem “open interest”. Z kolei wolumen to liczba transakcji zawartych określonego dnia. Może to być zarówno otwarcie nowej pozycji jak i zamknięcie istniejącej pozycji.

Na obrazku poniżej widać zestawienie opcji kupna (CALL) i sprzedaży (PUT) na akcje Apple, które wygasają w 16 czerwca 2023 roku. Na czerwono zaznaczono open interest dla opcji CALL, a na zielono open interest dla opcji PUT.

Widać, że na sesji z 17 marca 2023 roku na opcji CALL z ceną wykonania 150$ zawarto 504 transakcje, a liczba otwartych pozycji wynosi 35,5 tys. sztuk.

Wartość open interest jest aktualizowana po każdej transakcji. Open interest liczy się osobno dla każdego aktywa bazowego, ceny strike, terminu wykonania i jest aktualizowany każdy dzień. Open interest jest powiązany z płynnością – najbardziej płynne opcje to te, które mają wysoki open interest. Niektórzy inwestorzy handlujący opcjami z uwagą śledzą zmiany w liczbie otwartych pozycji.

Wartość opcji czyli “moneyness”

Relacja między ceną wykonania (strike), a ceną rynkową instrumentu bazowego określa się mianem moneyness. Ta relacja ma wpływ na wartość opcji. Jest ona sumą:

• wartości wewnętrznej – jest to wartość opcji w chwili wykonania
• wartości czasowej – jest to wartość zależna od czasu pozostałego do wykonania opcji i zmienności implikowanej.

W zależności od tego jakie jest moneyness opcja może być albo ITM (z ang. In-the-Money), ATM (z ang. At-the-Money) lub OTM (z ang. Out-of-the-Money). Wartość wewnętrzna jest tylko w opcjach ITM, natomiast wartość czasowa jest we wszystkich opcjach.

Zobaczmy to zagadnienie w praktyce na przykładzie opcji akcje Apple. 17 marca wartość 1 akcji spółki wynosiła 154,6$. Poniżej na obrazku kolorem zielonym zaznaczono opcje ITM, czerwonym – ATM a żółtym – OTM:

Strike to inaczej cena wykonania opcji, na obrazku powyżej widoczna jako cyfry na niebieskim, środkowym pasku.

Wartości dla opcji CALL wynoszą odpowienio:

ITM: cena rynkowa > ceny wykonania np. cena wykonania 120$

ATM cena rynkowa = cenie wykonania

OTM: cena rynkowa < ceny wykonania np. cena wykonania 180$

Wartości dla opcji PUT wynoszą odpowienio:

ITM: cena rynkowa < ceny wykonania np. cena wykonania 200$

ATM cena rynkowa = cenie wykonania

OTM: cena rynkowa > ceny wykonania np. cena wykonania 120$

W momencie wykonania opcji, sens ma tylko rozliczenie opcji będących ITM. Tylko ten typ opcji zapewnia nabycie (w przypadku opcji CALL) bądź sprzedaż (w przypadku opcji PUT) instrumentu bazowego po cenie korzystniejszej niż rynkowa.

Więcej na temat wartośći opcji możesz przeczytać w artykule Czym jest moneyness w handlu opcjami?